‘Chat Kontrolü’ krizi: WhatsApp ve Signal, AB’nin mesaj tarama yasasına karşı ayağa kalktı
Özel mesajlarda çocuk istismarı taraması planı büyük tartışmaya neden oldu – Şifreli iletişimin sonu mu geliyor?
‘Chat Kontrolü’ krizi: WhatsApp ve Signal, AB’nin mesaj tarama yasasına karşı ayağa kalktı
Özel mesajlarda çocuk istismarı taraması planı büyük tartışmaya neden oldu – Şifreli iletişimin sonu mu geliyor?
Avrupa Birliği’nin (AB) özel mesajları çocuk istismarı içeriklerini tespit etmek için taramayı zorunlu kılan yeni yasa teklifi, teknoloji devleri WhatsApp ve Signal’in sert tepkisine neden oldu. “Chat kontrolü” olarak bilinen düzenleme, şifreli mesajlaşmanın temel prensiplerini tehdit ettiği gerekçesiyle “gizlilik hakkına saldırı” olarak değerlendiriliyor. Signal Başkanı Meredith Whittaker, teklifin “AB’de özel iletişimin ve Signal’in sonu” anlamına gelebileceğini söylerken; WhatsApp CEO’su Will Cathcart, planın “insanların gizlilik hakkını büyük ölçüde ihlal edeceği” uyarısında bulundu.
AB’nin ‘Chat Kontrolü’ Teklifi Ne Getiriyor?
Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan teklif, çocuk istismarı görsellerinin ve materyallerinin çevrim içi yayılmasını önlemeyi hedefliyor. Bu kapsamda, uçtan uca şifrelemeye sahip mesajlaşma uygulamalarının da kullanıcı içeriklerini taraması öngörülüyor. Teklifin en tartışmalı bölümü, mesajların kullanıcı cihazında şifrelenmeden önce taranması (client-side scanning) önerisi. Yani kullanıcı mesajı göndermeden önce, yapay zekâ destekli sistemler içerikleri analiz edecek ve şüpheli materyalleri raporlayacak. Ancak uzmanlara göre bu yöntem, özel hayatın gizliliğini ve basın özgürlüğünü ciddi biçimde tehdit ediyor. Belçikalı siber güvenlik uzmanı Prof. Claudia Peersman, bu teknolojinin “henüz güvenilir çalışmadığını” ve “masum kullanıcıların iletişimlerinin de izlenmesine yol açabileceğini” belirtiyor.
Danimarka Başta, Almanya Karar Verici Rolde
AB dönem başkanı olarak Danimarka, üye ülkeler arasında uzlaşma sağlamak için son günlerde yoğun diplomasi yürütüyor. Planın kaderi ise büyük ölçüde Almanya’nın tutumuna bağlı. Alman medyasına göre, ülkenin İçişleri ve Adalet bakanları Salı günü toplanarak ortak pozisyon belirleyecek. Almanya’nın yasa teklifine karşı çıkması, düzenlemenin Avrupa Konseyi’nde kabul edilmesini engelleyebilir. Zaman daralıyor: Danimarka, 9 Ekim’deki hazırlık toplantısında ülkelerin son görüşlerini alacak. Eğer yeterli destek sağlanırsa, 14 Ekim’de Lüksemburg’daki AB İçişleri Bakanları Zirvesi’nde teklif masaya yatırılacak.
Belçika Henüz Tutumunu Açıklamadı
Belçika hükümeti, Danimarka’nın sunduğu son metin hakkında henüz resmi bir karar almadı. Ancak hükümet ortaklarından N-VA Partisi, Ağustos ayında yaptığı açıklamada “chat kontrolü”ne açıkça karşı çıktığını duyurmuştu. Bu tutum, Belçika’nın çekimser kalabileceği veya ret oyu verebileceği yönünde yorumlanıyor. Belçikalı dijital haklar kuruluşları da düzenlemenin reddedilmesi çağrısında bulunuyor. “La Ligue des Droits Numériques” adlı kuruluş, planın “tüm kullanıcıları potansiyel suçlu gibi gören bir gözetim mekanizması” olduğunu savunuyor.
Teknoloji Şirketlerinden Açık Uyarı: ‘Özel İletişim Tehlikede’
Signal Başkanı Meredith Whittaker, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Bu teklif geçerse, AB’de özel iletişim tarih olur. Signal’in şifreleme yapısı, kimsenin – hatta Signal’in bile – mesajlara erişememesi üzerine kurulu. Bu teklif, bunu imkânsız kılacak.” WhatsApp CEO’su Will Cathcart ise benzer şekilde uyardı: “Bu yasa, insanların güvenli iletişim hakkını ihlal ediyor. Şifreleme, hem çocukların hem yetişkinlerin çevrim içi güvenliği için hayati önemde.” Her iki şirket de AB’ye, “çocukları koruma” gerekçesiyle evrensel gözetim sistemleri kurulmasına izin vermemesi çağrısında bulundu.
Gizlilik Aktivistleri: ‘Çocuk Koruma, Gözetimle Karıştırılmamalı’
Avrupa’daki dijital hak savunucuları, “chat kontrolü” yasasının çocuk koruma hedefini desteklediklerini ancak yöntemin temel insan haklarına aykırı olduğunu vurguluyor. Almanya merkezli European Digital Rights (EDRi) örgütü, “Bu yasa, çocuk istismarını engellemek yerine, demokratik toplumlarda ifade özgürlüğünü baltalar” açıklamasında bulundu. EDRi’nin yayınladığı analizde, “client-side tarama” teknolojisinin hatalı eşleşme riski nedeniyle masum kişilerin yanlışlıkla suçlanabileceği uyarısı da yer aldı.
Yasa Taslağının Geleceği Belirsiz
Avrupa Birliği Konseyi kaynaklarına göre, bazı ülkeler yasanın tamamen yeniden yazılmasını isterken, diğerleri yalnızca şifrelenmemiş platformlarda geçerli olabilecek bir model üzerinde çalışıyor. Teklif, geçtiğimiz aylarda İspanya, Fransa ve İrlanda gibi ülkelerden destek görmüştü. Ancak Almanya, Avusturya ve Hollanda gibi ülkeler, “uçtan uca şifreleme kırılmadan çocuk koruma mümkün olmalı” görüşünü savunuyor. Sonuç olarak, Avrupa’nın dijital geleceğini şekillendirecek bu yasa, hem çocuk güvenliği hem de özel yaşamın gizliliği arasındaki denge açısından kıta genelinde yoğun tartışmalara neden olmaya devam ediyor.
Halil Uygun
