Brüksel’de arabasız yaşam artıyor: Hanelerin yüzde 56’sında otomobil yok
Belçika İstatistik Ofisi Statbel’in verilerine göre Brüksel’de hanelerin yüzde 56,4’ü otomobil sahibi değil. Sint-Gillis ve Sint-Joost-ten-Node belediyeleri ise yüzde 72 ile en düşük araç sahipliğine sahip bölgeler oldu. Uzmanlar, kent yapısı ve toplu taşımanın bu eğilimi güçlendirdiğini vurguluyor.
Brüksel’de arabasız yaşam artıyor: Hanelerin yüzde 56’sında otomobil yok
Belçika İstatistik Ofisi Statbel’in verilerine göre Brüksel’de hanelerin yüzde 56,4’ü otomobil sahibi değil. Sint-Gillis ve Sint-Joost-ten-Node belediyeleri ise yüzde 72 ile en düşük araç sahipliğine sahip bölgeler oldu. Uzmanlar, kent yapısı ve toplu taşımanın bu eğilimi güçlendirdiğini vurguluyor.
Belçika İstatistik Ofisi Statbel’in yayımladığı son verilere göre Brüksel’de otomobilsiz hanelerin oranı 2024’te yüzde 56,4’e yükseldi. Bu oran 2022’de yüzde 54,5, 2023’te ise yüzde 55,8 olarak kaydedilmişti. Böylece Brüksel, Belçika’nın otomobil sahipliği en düşük bölgesi olmayı sürdürdü. Valonya’da hanelerin yüzde 24,7’si, Flanders’ta ise yüzde 23,6’sı otomobil kullanmadan yaşamını sürdürüyor.
Belediyeler Arasında Büyük Farklar
Brüksel’in belediyeleri arasında otomobil sahipliği oranları önemli ölçüde farklılaşıyor. En düşük oranlar şu şekilde sıralandı:
- Sint-Gillis: yüzde 72,2
- Sint-Joost-ten-Node: yüzde 72,1
- Elsene (Ixelles): yüzde 67,6
- Etterbeek: yüzde 65,9
- Brüksel Şehri: yüzde 64,7
Kent genelinde hane başına düşen ortalama otomobil sayısı 0,54 olurken, bu oran Belçika ortalaması olan 1,06’nın neredeyse yarısına denk geliyor. En yüksek otomobil sahipliği oranına sahip belediyeler Sint-Pieters-Woluwe (0,87), Watermaal-Bosvoorde (0,81) ve Ukkel (0,79) dahi ulusal ortalamanın altında kaldı.
Kent Yaşamı ve Aile Yapısı Etkili
Uzmanlara göre bu düşüşün temel nedenleri Brüksel’in kentsel yapısı, toplu taşıma ağının yaygınlığı ve günlük ihtiyaçlara yürüyerek erişim imkânı. Aile yapısı da belirleyici bir etken: Belçika genelinde çocuklu çiftlerin yüzde 89,7’si en az bir otomobile sahipken, yalnız yaşayanlarda bu oran yüzde 51’e kadar düşüyor.
Touring’den İstatistik Uyarısı
Mobilite organizasyonu Touring ise resmi verilerin tabloyu tam olarak yansıtmadığı görüşünde. Açıklamada, hanehalkı verilerinin sadece bireylerin kendi adına kayıtlı otomobilleri kapsadığı, ancak işveren adına kayıtlı 626 binden fazla şirket otomobili ile aile aracı olarak kullanılan neredeyse 1 milyon hafif ticari aracın hesaba katılmadığı belirtildi. Touring, “Bu kategoriler birlikte ele alındığında trafikteki araçların dörtte birini oluşturuyor. Daha sağlıklı bir tartışma için motorizasyona dair daha bütüncül veriler paylaşılmalı” ifadelerini kullandı.
Büyük Şehirler Açısından Farklar
Brüksel’in yanı sıra Belçika’daki diğer büyük şehirler de otomobil sahipliği açısından Brüksel kadar düşük seviyelerde olmasa da şehir merkezlerinde benzer eğilimler var:
- Antwerp ve Gent gibi Flandern bölgesindeki şehirlerde toplu taşıma, bisiklet altyapısı ve yaya yollarının gelişmişliği, otomobil kullanımını azaltıcı etki yapıyor. Örneğin, Gent’in şehir merkezinde trafiği ve otomobil bağımlılığını azaltmaya dönük politikalar dikkat çekiyor.
- Bu şehirlerde “motorize olmayan mobilite” (yürüyüş, bisiklet, toplu taşıma) kullanım oranları Brüksel’e kıyasla daha yüksek. Ancak Brüksel’in otomobilsiz hane oranı, Antwerp ya da Gent gibi şehirlerin çoğunluğundan yine de daha yüksek.
Nedeni Ne?
Bu farkların ana nedenleri şunlar:
- Kentleşme Yoğunluğu ve Altyapı: Brüksel’de okullar, sağlık hizmetleri, mağazalar ve işyerleri toplu taşıma ağı ya da yürüyüşle erişilebilecek mesafede olması nedeniyle otomobil ihtiyacı azalıyor.
- Toplu Taşımanın Erişilebilirliği: Metro, tramvay, otobüs gibi toplu taşıma araçlarının sıklığı ve kapsadığı alanın genişliği, hem operasyonel hem de psikolojik olarak özel araç kullanımını caydırıyor.
- Aile Yapısı: Yalnız yaşayan bireylerde otomobil sahibi olmama oranı çok yüksek (yaklaşık yüzde 50), çocuklu çiftlerde ise otomobil sahibi olma oranı çok daha yüksek. Belçika genelinde çocuklu çiftlerin çoğu en az bir araç sahibi.
- Yaşam Maliyeti ve Praktik Kaygılar: Park yeri, trafik, yakıt, bakım gibi masraflar; şehir içi otopark sıkıntısı ve trafik sıkışıklığı da otomobil sahibi olmayı daha az cazip kılıyor.
Brüksel’in Öne Çıkan Eğilimleri ve Beklentiler
- Brüksel, Belçika’daki en “otomobilsiz” bölge konumunda. Bu eğilim hem kırsal hem de daha yaygın araç kullanımına sahip bölgelerden ciddi biçimde ayrılıyor.
- Büyük şehirler (Antwerp, Gent vb.) de otomobil bağımlılığını azaltmak için adımlar atıyor, ancak Brüksel’deki otomobilsiz hane oranı, şehir merkezindeki yaşam tarzının bir yansıması olarak daha ileri düzeyde görünüyor.
- Gelecekte bu trendin devam etmesi beklenebilir: toplu taşıma iyileştikçe, çevreci politikalar (örneğin düşük emisyon bölgeleri), yaşam alanlarının yoğunluğu arttıkça otomobilsiz yaşam daha da cazipleşebilir.
- Ayrıca, şehir planlaması ve ulaşım politikalarında yapılacak yönlendirmeler otomobil kullanımını daha da azaltabilir: bisiklet yolları, yayalaştırma bölgeleri, park yeri sınırlamaları, toplu taşıma teşvikleri gibi.
Halil Uygun
