VapeBel Alarm veriyor: Belçika’da satılan E-Sigaraların yarısı yasadışı
Federasyondan sert uyarı: “İlk ölümcül kurbanı beklemekten başka bir şey kalmadı”
VapeBel Alarm veriyor: Belçika’da satılan E-Sigaraların yarısı yasadışı
Federasyondan sert uyarı: “İlk ölümcül kurbanı beklemekten başka bir şey kalmadı”
Belçika’da tek kullanımlık e-sigaralara getirilen yasak sonrası karaborsanın patladığı belirtiliyor. VapeBel’e göre piyasadaki vape ürünlerinin yüzde 50’si yasadışı ve denetimsiz. Federasyon, toksik maddeler ve patlayıcı piller nedeniyle ciddi sağlık riskleri bulunduğunu savunarak hükümeti acil önlem almaya çağırıyor.
Belçika’da elektronik sigaralara (vape) yönelik sıkı düzenlemeler, beklenenin aksine karaborsayı büyüttü. Vape perakendecileri ve distribütörleri federasyonu VapeBel, ülkede satılan e-sigaraların yaklaşık yarısının yasadışı olduğunu açıkladı. Federasyon, denetimsiz ürünlerin halk sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirterek, “İlk ölümcül vakayı beklemekten başka bir şey kalmadı” uyarısında bulundu.
Yasak Nereden Çıktı, Neye Yol Açtı?
Belçika’da 1 Ocak 2025 itibarıyla tek kullanımlık (disposable) e-sigaraların satışı yasaklandı. Karar, özellikle gençler arasında hızla yayılan aromalı vape kullanımını sınırlamayı hedefliyordu. Sağlık Bakanı Frank Vandenbroucke (Vooruit) ayrıca aromaların tamamen yasaklanmasını da gündeme aldı.
Ancak VapeBel’e göre bu yasaklar, yasal piyasayı daraltırken denetimsiz kaçak pazarı büyüttü. Federasyon, Çin başta olmak üzere üçüncü ülkelerden kaçak getirilen ürünlerin sokaklarda, sosyal medyada ve kayıt dışı dükkânlarda yaygınlaştığını savunuyor.
“Gençler Denetimsiz Ürünlere İtiliyor”
VapeBel Başkanı Felix Rijkers, yasakların ters etki yarattığını belirterek şunları söyledi:
“Yasaklar, gençleri korumuyor; aksine onları yaş kontrolü olmayan, içeriği belirsiz ürünlere yönlendiriyor. Nikotin oranı bilinmeyen, ağır metal içeren, patlama riski taşıyan cihazlardan söz ediyoruz. Bu gidişle ilk ölümcül vakayı beklemekten başka bir şey kalmadı.”
Federasyona göre, yasadışı ürünlerde:
- Nikotin miktarı etiketle uyumsuz
- Kurşun, nikel ve krom gibi ağır metaller mevcut
- Lityum piller patlama riski taşıyor
- E-likitlerin içeriği zehirli olabiliyor
Polis Operasyonları Buzdağının Ucu
Son aylarda Belçika ve komşu ülkelerde yapılan polis ve gümrük operasyonlarında binlerce yasadışı vape ürünü ele geçirildi. Schiphol Havalimanı’nda yakalanan 80 bin aromalı vape, federasyona göre sadece “buzdağının görünen kısmı”.
Belgesel programı Pano’da yer alan araştırmalara göre, gençlerin yüzde 75’i yasadışı vape ürünlerine kolayca ulaşabiliyor. Yaş kontrolü ve satış yasağı, karaborsada fiilen işlemiyor.
Ekonomik ve Sosyal Etkiler
VapeBel, düzenlemelerin yalnızca sağlık değil, ekonomik sonuçları da olduğuna dikkat çekiyor:
- 100’den fazla yasal vape mağazası kapanma riskiyle karşı karşıya
- 80 milyon eurodan fazla vergi kaybı öngörülüyor
- Yüzlerce çalışan işsiz kalabilir
Federasyon, Temmuz ayında 100’den fazla mağazanın katıldığı iki saatlik kepenk kapatma protestosunu hatırlatarak, sektörün sesinin duyulmadığını savunuyor.
Hükümet Ne Diyor?
Sağlık Bakanı Frank Vandenbroucke, eleştirilere şu yanıtı verdi: “Vaping, yetişkinler için sigarayı bırakma aracı olabilir. Ancak gençlerin korunması önceliğimiz.”
Bakanlık, Yüksek Sağlık Konseyi’nin aroma yasaklarını desteklediğini vurgularken, muhalefet ve sektör temsilcileri mevcut yaklaşımı “sembolik ama etkisiz” olarak nitelendiriyor.
Tartışmanın Kalbi: Yasak mı, Denetim mi?
Uzmanlara göre tartışma artık şu noktaya gelmiş durumda: Yasaklar mı güçlendirilmeli, yoksa yasal pazar sıkı denetimle ayakta tutulup karaborsa mı daraltılmalı?
VapeBel, çözüm olarak:
- Daha sık gümrük ve piyasa denetimi
- Anonim ihbar hatları
- İhbarcı koruması
- Yasal ürünlerin net şekilde ayrıştırılmasını
talep ediyor.
Sonuç
Belçika’da vaping politikası, halk sağlığını korumayı hedeflerken kontrolsüz bir yan etki yaratmış görünüyor. Yasadışı ürünlerin hızla yayılması, özellikle gençler için yeni ve daha büyük riskler doğuruyor. Parlamento ve hükümet önümüzdeki aylarda yasak–denetim dengesini yeniden tartışmak zorunda kalacak.
Halil Uygun
