Belçika’da cezaevi reformu: “Acil hapishane yasası” ile binlerce mahkûm tahliye edilebilir
Cezaevlerindeki aşırı doluluğa karşı Belçika, 1 Haziran 2030’a kadar geçerli olacak radikal bir yasal düzenlemeyi yürürlüğe koydu. “Acil Hapishane Yasası” (noodwet) ile birlikte kısa süreli hapis cezaları ya hiç uygulanmayacak ya da elektronik gözetimle ikame edilecek. Bu yasa, binlerce mahkûmun erken tahliyesine kapı aralarken, mağdur haklarını da gözetiyor.
Belçika’da cezaevi reformu: “Acil hapishane yasası” ile binlerce mahkûm tahliye edilebilir
Cezaevlerindeki aşırı doluluğa karşı Belçika, 1 Haziran 2030’a kadar geçerli olacak radikal bir yasal düzenlemeyi yürürlüğe koydu. “Acil Hapishane Yasası” (noodwet) ile birlikte kısa süreli hapis cezaları ya hiç uygulanmayacak ya da elektronik gözetimle ikame edilecek. Bu yasa, binlerce mahkûmun erken tahliyesine kapı aralarken, mağdur haklarını da gözetiyor.
Cezaevi Krizine Yasal Müdahale
Belçika, cezaevlerinde kapasitenin üzerinde mahkûm bulunması nedeniyle, ceza infaz sisteminde tarihi bir değişikliğe gitti. 1 Haziran 2025 itibarıyla yürürlüğe giren ve “noodwet” olarak adlandırılan yasa, cezanın infazında artık “hapishane son çare” ilkesini getiriyor.
Yasanın Öne Çıkan Maddeleri
1. Hapis Cezasında Sıkı Kriterler:
Artık mahkemeler 6 aydan kısa süreli hapis cezaları veremeyecek. 6 ay ile 3 yıl arası hapis cezaları ise ancak gerekçelendirilmişse uygulanabilecek.
2. Kısa Süreli Cezalarda Tahliye Kolaylığı:
-
1-6 ay arası ceza alanlar cezaevine hiç girmeyecek.
-
6 ay – 3 yıl arası mahkûmlar cezalarının üçte birini çektikten sonra şartlı tahliye edilebilecek.
3. Alternatif Yöntemler:
-
Elektronik kelepçe ile evden takip.
-
“Beperkte detentie” sistemi: Mahkûm gündüz serbest, gece cezaevinde.
4. Uzun Süreli Cezalarda Erken Tahliye:
-
3-10 yıl arası cezalar için son 6 ayda tahliye olasılığı var.
-
Ancak terör suçları ve cinsel suçlar bu kapsama alınmadı.
5. Yabancı Mahkûmlar ve Sınır Dışı:
Belçika’da yasa dışı konumda olan 4.000’den fazla yabancı mahkûm, tahliyeleri sonrası sınır dışı edilebilecek.
6. Mağdur Güvencesi:
-
Elektronik kelepçe, mağdurun yakın çevresinde uygulanamayacak.
-
Aile içi şiddet ve çocuk istismarı davalarında ekstra koruma tedbirleri geçerli.
Uygulama Süreci ve Yetki Dağılımı
Her mahkûm için cezaevi müdürlüğü tarafından dosya hazırlanacak ve infaz hâkimine sunulacak. Hâkim, aşağıdaki beş seçeneği değerlendirecek:
-
Cezanın devamı
-
Şartlı tahliye
-
Elektronik kelepçe
-
Gündüz serbest-gece cezaevinde kalma
-
Sınır dışı amacıyla tahliye
Dosya sunulduktan sonra hâkimin en geç bir ay içinde karar vermesi gerekiyor. Aksi takdirde otomatik tahliye gerçekleşecek.
Neden Bu Yasa?
Belçika’da 2024 sonu itibarıyla cezaevlerinde 13.049 mahkûm bulunuyor; oysa kapasite 11.040 kişiyle sınırlı. Bu durum, fiziksel koşulların kötüleşmesine ve insan hakları ihlallerine zemin hazırlıyor. Belçika Cezaevi Kurumu Başkanı Mathilde Steenbergen, “Artık bu yükü taşıyamıyoruz. Acil çözüm şart,” sözleriyle durumu özetliyor.
Tepkiler ve Tartışmalar
Bazı uzmanlar yasa değişikliğini sembolik bulurken, cezaevi müdürleri adımı “bir damla su” olarak nitelendiriyor. En büyük eleştiri ise topluma dönüş mekanizmalarının hâlâ yetersiz kalması yönünde.
Belçika “Acil Cezaevi Yasası”
|
Kategori |
Uygulama |
|---|---|
|
6 aydan az hapis |
Artık verilemez |
|
6 ay – 3 yıl hapis |
1/3’ten sonra tahliye veya kelepçeli sistem |
|
3 – 10 yıl hapis |
Son 6 ayda erken tahliye |
|
10 yıldan fazla hapis |
Değişiklik yok |
|
Terör/cinsel suçlar |
Yasadan muaf |
|
Mağdura yakın takip |
Elektronik gözetim yasak |
|
Geçerlilik süresi |
1 Haziran 2030’a kadar |
Halil Uygun
