AB'de "Chat Control" çıkmazı bitti: Özel mesaj taraması zorunlu olmayacak
Gizlilik tartışmalarını alevlendiren madde tekliften çıkarıldı; Belçika “zorunluluğa hayır” diyor
AB'de "Chat Control" çıkmazı bitti: Özel mesaj taraması zorunlu olmayacak
Gizlilik tartışmalarını alevlendiren madde tekliften çıkarıldı; Belçika “zorunluluğa hayır” diyor
Avrupa Birliği’nde iki yıldır yoğun tartışmalara neden olan ve WhatsApp ile Signal gibi uygulamalarda özel mesajların çocuk istismarı materyalleri için taranmasını zorunlu kılacak “Chat Control” maddesi yasa teklifinden tamamen çıkarıldı. AB Konseyi Dönem Başkanlığı’nı yürüten Danimarka, eleştirilerin odağındaki bu maddeyi gönüllü modele çekerek uzlaşma sağladığını açıkladı.
Düzenleme, 2022’de Avrupa Komisyonu tarafından sunulduğundan bu yana gizlilik–güvenlik dengesi ekseninde Avrupa çapında büyük tartışmalara yol açmış, birçok ülke tarafından “kitle gözetimi riski” taşıdığı gerekçesiyle reddedilmişti. Belçika parlamentosunda yapılan son oturumda da hiçbir siyasi parti “Chat Control”e destek vermedi.
Tartışmalı Madde Reddedildi: “Özel mesajlarda otomatik tarama olmayacak”
Teklifin en çok tartışılan bölümü, uçtan uca şifreli mesajların bile otomatik olarak taranmasını öngören düzenlemeydi. Bu sistemin özel hayatın gizliliğini ortadan kaldıracağı eleştirileri hem Avrupa Parlamentosu’ndan hem de sivil toplumdan yükseldi.
- Signal ve WhatsApp uygulamalarının temsilcileri, bu sistemin uygulanmasının teknik olarak şifrelemeyi kırmaktan farksız olacağını savundu.
- Almanya başta olmak üzere birçok ülke, maddenin “orantısız ve hukuka aykırı” olduğunu açıkladı.
- Electronic Frontier Foundation (EFF) ve European Digital Rights (EDRi) gibi kuruluşlar, bunun tarihi bir gözetim sistemi yaratacağını ifade etti.
Danimarka Adalet Bakanı yaptığı açıklamada, “Bu madde artık yok. Taramalar kesinlikle zorunlu olmayacak” diyerek tartışmaya nokta koydu.
Belçika’nın Duruşu Net: “Gizlilik hakkı korunmalı”
Belçika henüz resmi bir devlet pozisyonu yayımlamamış olsa da, geçtiğimiz hafta Kamu Temsilcileri Odası’ndaki oturumda tüm partiler maddenin karşısında konumlandı.
Parlamentodaki tartışmalarda:
- PS: “Çocuk koruması elbette öncelik, ancak bu yöntem ölçüsüz.”
- N-VA ve MR: “Güvenliği artırırken temel hakları yok sayamayız.”
Adalet Bakanlığı kaynakları yaptığı açıklamada, Belçika’nın gönüllü tarama modellerini“ desteklediğini, zorunluluk halinde ise “ciddi anayasal sorunlar doğacağını” ifade etti.
Yetkililer, ülkede son beş yılda çocuk istismarı vakalarının yüzde 20 arttığını belirterek eğitim, raporlama hatları ve polis soruşturma kapasitelerinin artırılması gibi alternatif çözümlere ağırlık vereceklerini aktardı.
AB’de Uzlaşma Arayışı ve Zaman Baskısı
Danimarka, AB başkanlığının önceliklerinden biri olan “çocukların çevrimiçi korunması” dosyasını ilerletmek için Chat Control maddesini çıkararak diğer alanlarda hızlı ilerlemeyi hedefliyor.
Yeni teklifte şu başlıklar korunuyor:
- Platformların şüpheli içerikleri yetkililere raporlama yükümlülüğü
- Yaş doğrulama sistemlerinin güçlendirilmesi
- Hosting hizmetleri için daha sıkı güvenlik protokolleri
Ancak AB için takvim dar:
Nisan 2026’da sona erecek mevcut geçiş dönemi, platformların gönüllü tarama yapmasına imkân tanıyor. Yeni yasa kabul edilmezse, çocuk istismarı materyalleriyle mücadelede hukuki boşluk oluşma riski var.
Gizlilik Savunucuları Rahatladı, Çocuk Koruma Grupları Endişeli
Chat Control’ün rafa kaldırılması, dijital hak savunucularında büyük memnuniyet yarattı. EFF, “Bu, Avrupa’da mahremiyet için önemli bir zafer” açıklaması yaptı.
Buna karşın çocuk koruma örgütleri, gönüllü taramanın yeterli olmayacağını savunarak daha güçlü denetim mekanizmaları çağrısında bulundu.
AB ülkelerindeki müzakerelerin, Kasım ayındaki liderler zirvesinde hız kazanması bekleniyor. Belçika hükümeti ise “Çocukların güvenliğini sağlayan, ancak mahremiyeti koruyan dengeli bir AB yasası” çağrısında bulunuyor.
Halil Uygun
