21. Yüzyılın en kanlı çatışmaları: Savaşların bilançosu
Suriye, Ukrayna, Yemen ve daha birçok bölgede süren savaşlar milyonlarca insanın hayatına mal oldu.
21. Yüzyılın en kanlı çatışmaları: Savaşların bilançosu
Suriye, Ukrayna, Yemen ve daha birçok bölgede süren savaşlar milyonlarca insanın hayatına mal oldu.
- yüzyıl, insanlık tarihinin en yıkıcı ve kanlı çatışmalarına sahne oldu. Suriye İç Savaşı’ndan Rusya-Ukrayna savaşına, Yemen’den Darfur’a kadar birçok bölgede patlak veren savaşlar, milyonlarca insanın ölümüne ve kitlesel göçlere yol açtı. Bölgesel ve küresel güçlerin müdahaleleri, savaşların süresini ve yıkıcılığını artırırken, siviller en büyük bedeli ödeyen kesim oldu.
Suriye İç Savaşı: 500.000’den Fazla Can Kaybı
2011 yılında Beşar Esad yönetimine karşı barışçıl protestolarla başlayan Suriye İç Savaşı, kısa sürede çok taraflı bir çatışmaya dönüştü. Hükümet güçleri, muhalifler, IŞİD ve Kürt fraksiyonlarının dahil olduğu savaş, Rusya, ABD ve Türkiye gibi dış aktörlerin müdahaleleriyle daha da karmaşık hale geldi. 500.000’den fazla insan hayatını kaybederken, 13 milyondan fazla kişi yerinden edildi.
Irak Savaşı: İşgalden IŞİD’in Yükselişine
2003 yılında ABD’nin liderliğindeki koalisyon güçlerinin Saddam Hüseyin’i devirmek amacıyla başlattığı Irak Savaşı, ülkeyi uzun yıllar süren bir kaosa sürükledi. Kitle imha silahlarına sahip olduğu iddiasıyla başlatılan savaş sonrası Irak’ta mezhep çatışmaları derinleşti. 300.000’den fazla insanın hayatını kaybettiği savaş, IŞİD’in yükselmesine de zemin hazırladı.
Darfur Çatışması: Soykırım ve İnsanlık Dramı
Sudan’ın Darfur bölgesinde 2003’te başlayan ve 2020’ye kadar süren çatışmalarda, 300.000’den fazla insan öldü, 3 milyondan fazla kişi yerinden edildi. Sudan hükümetinin desteklediği Janjaweed milislerinin Arap olmayan gruplara yönelik saldırıları, soykırım olarak nitelendirildi. Bölgede insani kriz devam ediyor.
İkinci Kongolu İç Savaşı: Afrika’nın En Ölümcül Çatışması
1998-2003 yılları arasında yaşanan İkinci Kongolu İç Savaşı, yaklaşık 5 milyon insanın ölümüne yol açtı. Dokuz Afrika ülkesinin ve çok sayıda silahlı grubun dahil olduğu savaş, hastalık ve açlık nedeniyle kitlesel ölümlere neden oldu. Çatışmalar resmi olarak sona erse de, bölgede hâlâ istikrarsızlık devam ediyor.
Afganistan Savaşı: 20 Yıllık Mücadele
ABD’nin 11 Eylül saldırıları sonrası 2001’de başlattığı Afganistan Savaşı, 170.000’den fazla insanın ölümüne yol açtı. Taliban’ı devirmek amacıyla başlatılan operasyonlar, yıllarca süren çatışmalara dönüştü. 2021’de ABD’nin ani çekilmesi sonrası Taliban yeniden iktidara geldi.
Yemen İç Savaşı: Dünyanın En Büyük İnsani Krizi
2014’te başlayan Yemen İç Savaşı, İran destekli Husiler ile Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyon arasındaki mücadeleye sahne oldu. 250.000’den fazla insan hayatını kaybederken, açlık ve hastalık nedeniyle milyonlarca kişi insani yardıma muhtaç hale geldi.
Tigray Savaşı: Etiyopya’da Katliam ve Açlık
2020-2022 yıllarında Etiyopya’nın Tigray bölgesinde yaşanan savaş, 600.000’den fazla insanın ölümüne yol açtı. Çatışmalar, etnik gerilimleri körüklerken, insani yardımların engellenmesi bölgedeki krizi daha da derinleştirdi.
Boko Haram Ayaklanması: Terör ve Kaos
2009’dan beri Nijerya ve çevresindeki ülkelerde faaliyet gösteren Boko Haram, 350.000’den fazla insanın ölümüne neden oldu. Bombalı saldırılar, toplu kaçırmalar ve terör eylemleri, Batı Afrika’da güvenliği tehdit etmeye devam ediyor.
Hamas-İsrail Çatışması: Binlerce Ölü, Milyonlarca Yerinden Edilen İnsan
Ekim 2023’te yeniden tırmanan İsrail ile Hamas arasındaki savaş, Gazze’de büyük bir insani krize yol açtı. 45.000’den fazla Filistinli, 1.200’den fazla İsrailli hayatını kaybetti. 2 milyona yakın Filistinli yerinden edilirken, Gazze’de büyük yıkım yaşandı. Çatışmalar bölgedeki tansiyonu yükseltmeye devam ediyor.
Rusya-Ukrayna Savaşı: Avrupa’nın En Büyük Çatışması
Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhak etmesiyle başlayan ve 2022’de geniş çaplı bir işgale dönüşen Rusya-Ukrayna savaşı, binlerce insanın ölümüne ve milyonlarca kişinin yerinden edilmesine yol açtı. Aralık 2024 itibarıyla Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky, 43.000 Ukraynalı askerin ve 198.000 Rus askerinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Savaş, küresel enerji ve gıda arzını olumsuz etkilerken, çözüm hâlâ belirsizliğini koruyor.
Sonuç:
21. yüzyılın en ölümcül savaşları, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine ve küresel istikrarsızlığa yol açtı. Çatışmaların neden olduğu insani krizler, uluslararası toplumun barış çabalarının yetersizliğini gözler önüne seriyor. Savaşlar devam ederken, milyonlarca insan hayatlarını yeniden kurmaya çalışıyor
Halil Uygun
